حسینعلی بن عبداله بن حسین باقر معروف به حسینعلی قضائی علیایی مینابی در حدود 160سال پیش در خانواده ای مذهبی و اهل شعر و ادب در روستای(محله) پنجاه تومانی میناب پا به عرصه وجود نهاد؛ پدرش عبدا... منصف نام داشت که او نیز شاعری مرثیه سرا و به نام روزگار خویش بود . حسینعلی در پنج سالگی در مکتب خانه پدر خویش قرائت قرآن و دیوان حافظ و سواد خواندن و نوشتن را آموخته و شاید آشنایی با دیوان حافظ او را به دنیای شعر و شاعری کشانده است به هر حال او اندک اندک زمزمههای شاعرانه را از خود بروز میدهد و حاصل آن دوران یکی از غزلهای بسیار معروف با مطلع:
در زمین عزاست یاران در فلک عزاست |
|
لااله الا الله این چه ماجراست |
میباشد که به طور مشترک با پدرش سروده است. قضائی در سالهای بعد و پس از فراگرفتن دانش مقدماتی در مکتب خانهی پدرش برای تحصیل علوم دینی راهی نجف میشود؛ از سرگذشت او در سالهای سکونت در نجف هیچ اطلاعی در دست نیست.علاوه بر آن قضائی سفرهایی نیز به کشورهایی چون: پاکستان، هنوستان، افغانستان و بعضی از کشورهای عربی داشته است و در زمان ناصرالدین شاه بوده که اشعار مدحی خود را که به حدی ازکمال رسیده میسراید و مرثیه سرایی و شیوه عزاداری میناب را دستخوش تغییرات عمده مینماید.
از قضائی علاوه بر مسودههای تعزیه، و نوحههای بجای مانده به زبانهای فارسی، عربی و بلوچی کتاب عقیق، کتاب دعا با 51 دعا و یک کتاب نثر، نیز از او بجا مانده است. قضائی را شاعری توانا و با احساسی بی نظیر و ناب معرفی میکنند او توانایی آن را داشته که حوادث هر جلسهی تعزیه را به سه شکل مختلف بسراید، علاوه بر آن او در مرثیه سرایی نیز شاعری زبردست و خالق و توانا بود،از ویژگیهای سرودههای او میتوان به خوش آهنگی و استحکام ابیاتش اشاره نمود، قضایی در سرودن بحر طویل استاد بود و همچنین به زبان عربی نیز آشنایی کامل داشت و ملمعاتی نیزدارد که بسیار زیبا میباشد.
حسينعلي شاعر ويژه عاشوراست ، ارادت ايشان و خاندان انديشمند و متعهدش به امام حسين و يارانشان ، آنان را بر آن داشته كه به شرح و بسط واقعه ي عاشورا و بازتاب آن در شعر همت گمارند .