مروری بر فعل رفتن در تمام ضمایر در زبان شیرین بندری
خواهم رفت = ارم ..
خواهی رفت= اری
خوادهدرفت= ارت
خواهیم رفت=ارنگ
خواهید رفت= اری
خواهندرفت= ارن
لازم به ذکر که در زمان حال (میروم) نیز این صرف بکارمیرود و در جمله زمان ان مشخص می شود...
شکل منفی فعل رفتن یا (رهتن)
نمی روم= نارم
نمی روی= ناری
نمی رود= نارت
نمی رویم = نارنگ
نمی روند= نارن
رشمون :(Reshmon)نخ ـ ریسمان. معمولا به نخ نازک می گویند.
کندرک:(Kondorok)آدامس ـ چیز جویدنی
فسیل ( Fasili ):به نهال نخل گفته میشود.
کرنگ(careng): کال و نارس. این کلمه اغلب شرح میوه است اما در مورد انسان و خیلی از موارد دیگر نیز به کار میرود.
سواس(Sowas):دمپایی که از برگهای درخت خرما درست می شود.
چورک(Choorak): به جوجه مرغ گفته میشود .
گداز = ذوب Godaz
تیغار = جلو ، کنار tighar
فَخیر = گدا ، فقیر
فیشتَک = صوت زدن
گرمادُن = اشپزخونه
کوتوکِ پیشی
نم نِم بارون کوتوکِ پیشی شُوُن تار وچراغ موشی
نه یادگاری از اون گذشـتهَ واخاک غَم بو هُوِ گِراشی
دلُم نَه جارن بی یار دیـرین صدای بارون داخل کرگین
حس غریبِین الآن اما او دورون همه دلن هستر رنگین
بابا کجــارهَ بی ما ِول ایکــهِ ایزَد بی دیریا دل یکدل ایکهِ
واکاه گل عشق خونهَ شَساختهَ ترک دیار وخاک وگِل ایکهِ
وخـتـی مانـشـتهَ روی گُفارهَ شوون شابودهَ پراز ستارهَ
مهتاب شَنشتهَ رو بال کرگین قصهَ شَگفتهَ بی بی دوبارهَ
نه یادگاری از اون گذشـتهَ واخاک غَم بو هُوِ گِراشی
دلُم نَه جارن بی یار دیـرین صدای بارون داخل کرگین
حس غریبِین الآن اما او دورون همه دلن هستر رنگین
بابا کجــارهَ بی ما ِول ایکــهِ ایزَد بی دیریا دل یکدل ایکهِ
واکاه گل عشق خونهَ شَساختهَ ترک دیار وخاک وگِل ایکهِ
وخـتـی مانـشـتهَ روی گُفارهَ شوون شابودهَ پراز ستارهَ
مهتاب شَنشتهَ رو بال کرگین قصهَ شَگفتهَ بی بی دوبارهَ
ضرب المثل های محلی
1-کُنارو سَنگُ و دارِش اَ خُوشِن:
این مثل جایی است که در یک دعوا، شخص مقصر خودش کم آورده و سعی دارد خود را بی گناه و مظلوم نشان دهد که در جواب او چنین ضرب المثلی به کار می رود.
2-حِیفِ گُلِ مُو بَی سَرِ کَچَل:
این مَثَلِ جایی است که شخص لایق مقام یا هر چیز دیگری که نصیب او شده نبوده و نشان از بی لیاقتی فرد نسبت به موقعیت اوست.
3-اَبریشَم هَرچِه کُهنَه بُوُ پا بَنِ خَر نا کُنِن:
این مَثَل برای شخصی است که دارای ارزش بالایی است، حال سعی شود با حرف ها یا مقایسه ی او با افراد پَست او را از جایگاهی که هست پایین تر نشان دهند، در جواب چنین مقایسه های نابرابر این ضرب المثل ها به کار می روند.
یادی از اصطلاحات قدیم
پَزُو: شخصی که بدسلیقه است، شخصی که به سختی چیزی را می پسندد، شخصی که هر غذایی را نمی خورد.
کَرَغ: لبه ی تیز، کنج، و هم به معنی چشمک زدن و اشاره کردن با چشم یا به معنی نامساعد بودن دیوار یا شیئ صافی که یک قسمت آن ناهموار است.
زِبَهرُون: بی نصیب
پِلِی سُهرُو: پرستو
چِهم دَرَکُو: جغد
کُلمُت: لُنگ یا دستاری که به صورت مدور «دایره ای» می پیچند و برای جلوگیری از ضربه یا دردی که بار وارد می کند بر روی سر می گذارند و بار را روی آن قرار می دهند.
دَمُوکی: بادزنی که از برگ نخل درست می شود.
تَشی: دستگاه ریسندگی دستی که به وسیله آن پشم یا مو تبدیل به نخ می شود
مَهتـــاب هَـد مُوتَر تو دَرِنگا خُوتَ
تصویر کــــلوز آپ زحل هم کُوتَ
آ حــلـقـه ی نـورِ کــه دور سَــرِشَ
وی سیس مُگ و سوزن زهره گُوتَ
شاعر: جلال صفایی پور
آ رو که سواد مُگ به لیسانس رسی!
خـرمـا و رطـب بـه شهر بیزانس رسی!
آ رو کـه خـنـیـزی پُـرِ خـونَ لُـوشـه!
آلمهتری وِی مـاشـین اورژانس رسـی!
شاعر جلال صفایی پور
مه و بارون، مه و نودون، مه و تو
مه و آتــش، مه و کودون، مه و تو
اگــی آلــمهتری بــودی زمــونــه
بـبنگ وا هـم دگـه پورون مه و تو
مه و آتــش، مه و کودون، مه و تو
اگــی آلــمهتری بــودی زمــونــه
بـبنگ وا هـم دگـه پورون مه و تو
شاعر: یوسف قاسمی
یَک تاسِ تِرِس خرما خنیزی
دادُم بــــه پُسُم گُفتُم نریزی
خـُـــرما چَغَلی دا همه رِیتِند
دستُم رُو بـلند، گُفتُم عزیزی
شاعر: یوسف قاسمی (کتاب درنگا)
علی وثوقی شهواری یکی دیگر از فرهیختگان میناب است که در سال 1312 پا به عرصه وجود نهاد ؛ وی دوران خوش کودکی ، هرچند تا اندازه نا خوش (بر اثر مسائل ناشی از جنگ جهانی دوم که متعسفانه دامنگیر کشور عزیزمان ایران نیز می شد ) رادر محله کنتکان روستای شهوار گذراند ؛ وپس از گذراندن دروس مقدماتی در میناب برای گرفتن دیپلم ادبی راهی تهران شد و در سال 1333 دیپلم ادبی را در دبیرستان دار ال فنون گرفت و با توجه به علاقه خود به در رشته زبان انگلیسی در دانشگاه تهران ادامه تحصیل داد. وی یکس از چهره های موفق مینابی است که از سال 1337 دانش خود را در اختیار فرزندان ایران قرار داده است و در نهایت پس از چند سال تدریس در دانشگاه و خدمت در آموزش و پرورش در سال 1376 باز نشسته گردید ، ایشان در حال حاضر ساکن تهران می باشند
یوسف فدوی در سال 1353 در یکی از روستا های میناب به نام دهوسطی در خانواده فرهنگی و اهل هنر پا به عرصه وجود نهاد ، و از همان کودکی قصه های مادر بزرگش در شب های گرم تابستان و سرمای زمستان میان خانه های کاه گلی او را علاقه مند به شعر و داستان نمود. تا اینکه دردوران دبیرستان ، دبیر ادبیاتشان آقای خواجوی او را با آثار گران سنگی چون : ویکتور هو گو ، دیکنر ، هدایت و چوبک آشنا نمود ، یوسف شعری را با مطالعه در آثار : سهراب ، نیما ، اخوان ثالث و حافظ شروع کرد. او علاوه بر کار شعر و داستان در زمینه ی خوش نویسی نیز فعال می باشد که در سال های 73 و 72 در رشته خط نستعلیق و شکسته نویسی نفر اول شهرستان و استان شده است و دارای مدارک و عناویی از انجمن خوش نویسان کشور می باشد فدوی درحال حاضر در بانک صادرات میناب در حال خدمت به مردم عزیز شهرستان میناب است.
مرضیه رحیمی در سال 1363 در میناب چشم به جهان گشود ، ای شان 7 سال است که به هنر داستان نویسی مشغول است در همان سال مقام اول و دوم شهرستانی وهمین طورمقام دوم استانی در رشته ی داستان نویسی را به خود اختصاص داد ؛ وی دو سال است که در زمینه فیلم سازی فعالیت می کند و توانسته است با فیلم آوای قلم مقام اول کشوری را بدست آورد.
محمد خواجه دادیان در سال 1359 در شهرستان میناب چشم به جهان هستی گشود ، ایشان یکی از جوانان فعال میناب می باشد که در رشته جغرافیای توسعه و ترویج روستایی و شهری تا مقطع کارشناسی به تحصیل پرداخته است. او علاقه مند به کار های هنری و هنر می باشد از این رو کارگردان تعاتر درمانی است ، از فعالیت های او می توان به : سه سال انجمن اهل قلم میناب ، مدیر عامل سازمان توریستی و باستان شناسی شرق هرمزگان ، منتقد سینما و تعاتر رئیس مرکز مطالعات . تحقیقات فرهنگی و هنری ، طراح فنی ، اقتصادی ، کاربردی و اجرایی طرح های اقتصادی، فرهنگی و هنری ، مترجم زبان هندی ، مدیر عامل مؤسسه توسعه و ترویج آنامیس و همچنین سردبیر نشریه تلنگر اشاره نمود.
مجید رهپرور در سال 1354 در روستای شاه منصوری میناب پا به عرصه وجود نهاد ، وی در سال 1372 شروع به کار تئاتر نهاد که عمده فعالیت او در زمینه نوشتن بوده است و تا کنون چیزی بالغ بر 45 نمایشنامه به رشته تحریز در آورده است که مهمترین آنها : برنج و عروسک ، یک چشمک تا زندگی ، غریبه ، دُر سینما ، ترک ، خانم ها آقایان ، قربانی عشق ، ماه را دادم به شب های تار ، نمایش مادر که خیلی آن را دوست دارد و... بهترین نویسنده و کارگردان استان هرمزگان از جمله افتخاراتی است که تا کنون کسب نموده است
متاسفانه طی چند دهه اخیر بعلت گسترش وسائل ارتباط جمعی(که اکثرا فارسی زبان ومبلغ فرهنک حکومت مرکزی هستند) و مهاجرت گسترده به استان وگسترش جمعیت غیربومی واز طرفی محدودیتها و نبود فضا و اهرمهای لازم برای تبلیغ و اشاعه فرهنگ بومی ،باعث گشته که حتی خود مردم بومی هم به فرهنگ مرکز گرایش پیدا کنند و والدین با بچه هایشان ازکودکی به زبان فارسی ( ان هم لحجه تهرانی ) گپ بزنند ، متاسفانه این گرایش در بین طبقات بالا وتحصیل کرده ( دیپلم به بالا) به شدت وحدت بیشتری به چشم می خورد ، در بین نیمی از طبقه متوسط و اکثریت طبقه زحمتکش ( کارمند ،کارگر ، جاشو وماهیگیر) گرایش گریز از فرهنگ بومی کمتر به چشم می خورد .در چنین شرایطی هر حرکت هنری و فرهنگی که بتواند معرف فرهنگ این دیار باشد ،قابل تقدیر و تشویق می باشد
بررسی و توصیف زبان شناختی ، گویش مینابی نوشته حسن محبی بهمنی
اولین کتابی است که یکی از گویشهای رایج در استان هرمزگان به روش درست ،از لحاظ علم زبان شناسی بررسی می کند . بررسی گویش مینابی کتاب کاملی است که در ان از روش زبانشناسی علمی برای بیان این گویش استفاده شده است .
در بخش اول کتاب مختصری به وضعیت اجتماعی و تاریخ گذشته میناب ، تاریخ هرمز قدیم ( هرمز ساحلی )، و منطقه میناب ( مغستان ) می پردازد و در ادامه به ضرورت بررسی گویش مینابی اشاره می کند .
در بخش دوم به بررسی اواشناختی و واج شناختی گویش مینابی می پردازد که یک بحث کاملا اختصاصی از لحاظ زبان شناسی است . هم خوان ها ، واکه ها ، ساختارهای هجای ، و ....... قسمتهای از این بخش کتاب تشکیل می دهند .
در بخش سوم گروه اسمی، ضمایر ، صفتها ، انواع قید ها و افعال در گویش مینابی ، هر کدام جداگانه توضیح داده شده اند .
در بخش چهارم ساختمان جمله ، کاربرد انواع واژگان در جمله ، گروه اسمی ، گروه حروف اضافه ، جمله های شرطی و .... بیان شده اند و برای هرکدام مثالی زده است.
در بخش پنجم حدود هزار واژ مینابی با معدل فارسی انها ذکر شده است در این بخش همچنین دو داستان کوتاه و دو شعر به گویش مینابی و ترجمه فارسی نوشته شده است ، ضرب المثل و اصطلاحات ،پایان بخش این بخش می باشد . در اخرکتاب منابع فارسی و خارجی نیز ذکر شده است .
گویش مینابی، در شرق با زبان بلوچی (مکرانی ) همسایه است و در شمال با گویش بشکردی و در غرب گویش بندرعباسی . در غرب استان هرمزگان گویشهای مختلفی وحود دارند ( لنگه ای ، بستکی ،جناحی و...) که همگی متاثر از گویش لارستانی می باشند .
حسن محبی بهمنی با این کتاب اولین گام در جهت بررسی علمی و اصولی گویشهای رایج در استان برداشت و نشان داد که توانای گسترش این تحقیقات به مناطق دیگر دارد ، گویش لارکی (کمزاری ) منبع بکری است برای بررسی و می تواند کلیدی باشد برای شناختن گویشها و ریشه بخشی از واژگان مورد استفاده در هرمزگان ، همانطور که اقای محبی در مصاحبه با اقای ذاکری ( سالنامه صبح ساحل )قول داده امیدوارم بزودی شاهد نوشته ایشان در باره گویش لارکی باشیم .
برخی از واژگان هرمزگانی به همراه لنج ها بار سفر بسته اقیانوسها پشت سر نهاده وحتی خط استوا عبور نموده و در نیم قاره جنوبی افریقا ،ماندگار شده اند ، دادا = خواهر ـ کاکا =برادر و ...... کماکان در شرق افریقا بکار برده می شوند .برخی واژگان هرمزگانی ریشه تاریخی در ارتباط فرهنگی با هند باستان دارند مثل جوتی= کفش- بپو=پدر بزرگ . بعضی واژگان هرمزگانی ریشه در زبانهای پرتغالی،اسپانیای و انگلیسی دارند و یادگار حضور دولتهای استعماری در منطقه می باشند مثل کمیس =پیراهن که از کلمه شمیس پرتغالی ، فرانسوی گرفته شده ااست یا بندیره = پرچم که یک کلمه اسپانیای است ویا مکینه = موتور لنج از زبان ایتالیای گرفته شده است . با بررسی گویشهای هرمزگانی و واژگان مورد استفاده در این گویشها میتوانیم گوشه های از تاریخ پنهان منطقه نیز بازنویسی نمایم. با ارزوی موفقیت برای اقای محبی بهمنی گرامی و تمامی کسانی که در بررسی و معرفی فرهنگ این دیار تلاش می نمایند.
غفلت از زبان بومی و اضمحلال طبیعت عنوان مقاله ای است به قلم امیلیا نرسیسیانس چاپ شده در آخرین شماره فصل نامه مجله زبان شناسی، شماره اول، بهار وتابستان 1389، تاریخ نشر آبان 1390.
همان گونه که از عنوان مقاله پیداست، ارتباط زبان و گویش در حفظ طبیعت از مطالبی است که کمتر به آن پرداخته شده است. این موضوع بیشتر در نواحی دور از مرکز مشهودتر به چشم می آید. با توجه به تجربه و علاقه شخصی این نابودی را به عینه در چنین مناطقی دیده ام. هرگاه شما واژه خاص و انحصاری اشیا، ابزار، گیاه، درخت ، سنت و ساختاری را فراموش کنید و یا نسل جدید از آن بی خبر باشند، طبعاً در نگاه داشت آن نیز دقت و تعصبی نخواهند داشت.
امیلیا نرسیسیانس در مقدمه مقاله خود آورده است که: (( تحقیقات متعدد حاکی از وجود رابطه مستقیمی است بین اضمحلال زیست بوم زبان و گویش های محلی.))
معمولاً از نقش ارتباطی زبان در طرح های زیست محیطی غفلت می شود. کم توجهی به دانش بومی مستقر در زبان نیز به زیان های جبران ناپذیری منجر می شود. از مثال های ملموس ذکر شده در مقاله، نمونه های گیاهان دارویی - کشاورزی و شیوه های ماهیگری است که در استان هرمزگان به نحو بارزی به چشم می آید.
خواندن این مقاله را به دوستان توصیه می کنم. (( چنان چه به اصل مقاله دسترسی ندارید دستور فرمایید تا ایمیل شود.)
سهراب سعیدی*
چکیده:
صنایع دستی یکی از كهنترين فعالیتهای بشری است که بازتاب ذوق و سلیقه و سنن، آداب و رسوم و اعتقادات هر منطقه بوده و از پیشینیان به ما رسیده است. یکی از ویژگیهای شاخص استان هرمزگان وجود انواع صنایع دستی است که قدمتی چند هزار ساله دارند و قبل از عصر فلز و ماشین در شهر میناب و بعضی از شهرهای آن رواج داشته است. بهطور کلی صنایع دستی مردم هرمزگان را به سه گروه میتوان تقسیم نمود: 1ـ صنایع دستی سفالی، 2ـ صنایع نخیلاتی، و 3ـ پوشاک سنتی. در این مقاله تلاش شده پوشاک سنتی مردم هرمزگان به عنوان یکی از گونههای صنایع دستی این سامان معرفی شود. جمعآوری و تهیهي مطالب این مقاله از طریق مراجعه به کتابخانه و مطالعهی آنها همچنین ملاقات و مصاحبه با خیاطها و پارچهفروشان و لباس فروشان و بهرهگیری از اطلاعات زنان و مردان با ذوق و صاحب تجربه و اهل فن و فرهنگ حاصل گریده است.
اطلاعات کاربری
نظر سنجی
رزمایش گردان های الی بیت المقدس در میناب
پکاره
لنجلینک دوستان
نظرسنجی
شما اهل کدام شهر استان هرمزگان هستید؟
آمار سایت
کدهای اختصاصی